PLCC Socket Anakart Hurdaları : Elektronik atıkların çevresel ve ekonomik etkilerinin artmasıyla birlikte, özellikle eski tip bileşenlerin geri dönüşümü önemli hale gelmiştir. Bu bileşenlerden biri olan PLCC (Plastic Leaded Chip Carrier) soketler, 1980’lerden 2000’lere kadar anakartlarda ve çeşitli elektronik kartlarda yoğun olarak kullanılmıştır. Geri dönüşüm açısından değerli metaller ve nadir malzemeler içeren bu anakartlar, doğru tekniklerle değerlendirildiğinde önemli kazanç fırsatları sunar.
PLCC soketli anakartların teknik özellikleri, söküm yöntemleri, geri dönüşüm süreçleri, değerli metal kazanımı, çevresel etkileri, yasal düzenlemeler başlıkları aşağıda detaylı olarak ele alınmıştır.
PLCC Soket Nedir? Tanımı, Tarihçesi ve Kullanım Alanları
PLCC Soket Tanımı: PLCC (Plastic Leaded Chip Carrier), kare ya da dikdörtgen formda plastik gövdeli entegre devre paketidir. Kıvrımlı “J-lead” adı verilen bacaklara sahiptir. Bu tip entegreler, anakart üzerinde soketli ya da doğrudan lehimlenmiş şekilde kullanılabilir.
Tarihçe:
- 1980’lerin başlarında JEDEC standardı olarak geliştirildi.
- 1985-2005 yılları arasında sayısız anakart, endüstriyel kontrol kartı ve iletişim cihazında kullanıldı.
- Özellikle BIOS, I/O kontrol ve dijital sinyal işlemcilerde tercih edildi.
Kullanım Alanları:
- Masaüstü ve endüstriyel anakartlar
- Telekomünikasyon cihazları
- Otomotiv elektroniği
- Tıbbi ekipman devreleri
PLCC Soketli Anakartların Teknik Özellikleri
PLCC Entegre Özellikleri:
- 20 ila 84 pin arası konfigürasyon
- SMD (Yüzeye Montaj) ve soketli türleri mevcut
- Isıya dayanıklı plastik gövde
- Altın veya kalay kaplama pinler
PLCC Soketli Anakart Bileşenleri:
- PLCC BIOS çipleri
- RTC (Real-Time Clock) entegreleri
- ASIC (Application-Specific Integrated Circuit) devreleri
- Çok katmanlı PCB’ler (FR4 malzeme)
- Kristal osilatörler, direnç, kondansatörler
Malzeme İçeriği:
- Altın: PLCC pin uçları ve bağlantı noktaları
- Gümüş: Lehim alaşımlarında
- Bakır: PCB izleri ve çok katmanlı bağlantılar
3. PLCC Soketli Anakartların Toplanması ve Ön Sınıflandırma
Toplama Kanalları:
- Elektronik hurdacılar
- Belediyelerin e-atık toplama merkezleri
- Üniversite laboratuvarları ve teknik okullar
- Endüstriyel elektronik bakım firmaları
Sınıflandırma Kriterleri:
- PLCC entegre sayısı ve tipi
- Soketli mi yoksa lehimli mi olduğu
- Fiziksel kondisyon
- PCB katman sayısı ve metal içeriği
Saklama ve Lojistik:
- Antistatik torbalarda muhafaza
- Sıcaklık ve nemden uzak depolama
- Barkodlu envanter sistemi önerilir
Söküm ve Ayırma Süreci
Manuel Söküm Teknikleri:
- PLCC çıkarıcı aparat ile zarar vermeden çıkarma
- Isı tabancası ile lehim çözündürme
- Antistatik bileklik ve yüzeyler kullanımı
Yarı Otomatik Söküm:
- Kızılötesi ısıtma ve titreşimli söküm makineleri
- BGA Rework Station ile çoklu çıkarım
Ayrıştırma Adımları:
- IC’ler, PCB, metal parçalar ayrı kutulara ayrılır
- Manyetik alanla ferromanyetik bileşen ayrımı
- Plastik, seramik ve metal parçalar kategorik olarak ayrılır
Değerli Metal Geri Kazanımı
Altın Geri Kazanımı:
- PLCC pin uçlarındaki altın kaplama Aqua Regia ile çözündürülür
- Çözelti çökeltme yöntemi ile rafine edilir
Gümüş ve Bakır Kazanımı:
- PCB’deki lehimlerden gümüş nitrik asitle kazanılır
- Elektrolizle bakır kazanımı gerçekleştirilir
- Özellikle çok katmanlı PCB’ler yüksek bakır içerir
Çevresel Etkiler ve Yönetim
Olumlu Etkiler:
- Maden çıkarım ihtiyacı azaltılır
- E-atık depolama sorunu çözülür
- Geri dönüştürülmüş metaller çevreci üretimde kullanılır
Riskler:
- Asidik sıvıların doğaya sızma riski
- Yanlış depolama sonucu ağır metal salınımı
- Havalandırmasız alanlarda zehirli gaz birikimi
Alınabilecek Önlemler:
- Çalışma alanlarının havalandırmalı olması
- Sızdırmaz atık toplama tankları kullanımı
- Lisanslı geri dönüşüm tesislerinde işlem yapılması
Yasal Düzenlemeler ve Lisanslama
İlgili Mevzuat:
- Elektrikli ve Elektronik Eşya Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği (AEEE)
- 2872 Sayılı Çevre Kanunu
- Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği
Lisans Gereksinimleri:
- Geçici faaliyet belgesi
- Atık toplama-ayırma ve geri dönüşüm lisansı
- Bakanlık onaylı çevre görevlisi istihdamı
Denetleyici Kurumlar:
- Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı
- İl çevre müdürlükleri
Geleceğe Dönük Perspektif
Yüksek Teknoloji Uygulamaları:
- Robot destekli söküm sistemleri
- Yapay zekâ ile değerli IC tespiti
- Otomatik rafine üniteleri
Sürdürülebilirlik Odaklı Girişimler:
- Eko-tesis tasarımları
- Atık asit geri kazanım sistemleri
Biyo-Geri Dönüşüm (Bioleaching):
- Altın ve bakır çözündürme için bakteriyel yöntemler
- Daha düşük enerji ve çevre dostu sistemler
PLCC Socket Anakart Hurdaları, hem içerdiği değerli metaller hem de teknik bileşenler açısından geri dönüşüm sektörü için büyük fırsatlar sunmaktadır. Bu anakartların doğru tekniklerle sökülmesi, çevreye zarar vermeden işlenmesi ve lisanslı tesislerde değerlendirilmesi hem doğa hem de ekonomi açısından kazançlıdır.
Eski anakartlar sadece geçmişin teknolojik örnekleri değil, aynı zamanda günümüzün kaynaklarıdır. PLCC Socket Anakart Hurdaları çöpe atmak yerine, profesyonel ve bilinçli şekilde geri dönüşüm sürecine dahil etmek hem çevresel sürdürülebilirliği destekleyecek hem de yeni ekonomik değerler yaratacaktır.